Mei he ‘etita o e Kaniva: Ko e fakamatala ko ‘eni ko e fakamatala ‘ata’ata pe ia ‘a ‘Isileli Pulu pea ‘oku ‘ikai ha kaunga ‘e taha ki ai ‘a e Kaniva. Oku ou tali ke pulusi ‘eni i he tui ‘oku totonu ke ‘oange ‘a e faingamalie ‘o e taha kotoa kuo tukuaki’i ‘e ha mitia ke ‘ai ha’ane lau mo 'omi 'ene tafa'aki. ‘I he uike ni na’e pulusi ‘e he Nusipepa Kele’a 'a 'Akilisi Pohiva ha lau o pehe kuo mavaeua 'a 'Akilisi mo 'Isilel Pulu. Na'e fai ai mo ha lau faka'etita 'enau 'etita, Mateni Tapueluelu 'o kau kia ‘Isileli pea mo ha ni’ihi fakafofonga Fale Alea 'i he Paati Temokalati ‘o taku kuo nau mavahe mei a 'Akilisi. Na'e fai ai mo e ngaahi tukuaki'i fefeka kehekehe o hange ko e pehe 'oku nau me'angaue'aki 'a 'Akilisi ke fili ai kinautolu 'e he kakai pea to pe ki loto 'o takitaha fai hono loto. Na’e to e fai ai mo hono faka’eke’eke ‘o ‘Akilisi kau ki he fetokehekehe'aki fakangaue ko 'eni 'i he paati. Na'e 'ikai foki ha lau ia 'a 'Akilisi ai 'o pehe kuo na mavaeua mo 'Isileli. Na’e ‘ikai ‘oange e he nusipepa Kele'a ha faingamalie ke ‘ai ha lau ‘a ‘Isileli mo e kau fakafofonga 'oku fai hono tukuaki'i. ‘Oku ou matu’aki faka’apa’apa lahi ‘aupito mo e Kaniva ki he nusipepa Kele’a mo ‘ene founga ngaue. Mole ke mama’o ko e fai ‘eni ko ha toe ‘uhinga. Ko e fai pe ‘eni ‘o fakatatau ki he'emau kaveinga folau fakamitia 'a ia 'oku mau tu'u tau'ataina 'o fakahoko ai homau fatongia. 'Oku kau ai 'a hono fakaa'u atu ki he kakai ha le'o kuo lolomi 'a ia ko e tama'imaama ia o e Totonu 'a e Tangata mo e Pule Fakatemokalati 'oku fai hono pupuhi ke ulo malohi 'i Tonga. Malo. Kalino Latu.
Ko e tohi 'eni 'a 'Isileli Pulu:
'Oku hala hono pehe 'e he Kele'a kuo ma mavaeua mo 'Akilisi. Koe taha pe 'ena ia e fo'i feinga 'a Mateni ( pea 'e hokohoko atu ), ki ha founga ke tukuhifo'aki au pea ke faka'ita'i e kau poupou Temokalati & kakai koe'uhi keu to he fili Fale Alea hoko. 'Oku mamahi 'a Mateni 'ia au, 'i he 'eku fakahaa 'a e mo'oni, 'o fakafepaki ki he 'ene lisi na'a ne 'osi paaki he Kele'a. Na'a ne 'osi email mai kia au ke 'oua teu toe fetu'utaki ange, he 'oku ne mamahi 'iate au he'eku tu'u fakataha moe kau Fakafofonga lolotonga. Na'a ne hoko atu 'o pehe, teu iku tafia fakataha moe kau fakafofonga, pea koe kamata 'ena 'ene feinga keu keu tafia.
Kou tui 'oku fo'ou ki he tokolahi 'eku founga ngaue mo 'Akilisi, ka kuo lauita'u 'ema fa'a alea lalahi 'a kimaua 'i he'emau ngaahi fakataha, pea ko 'ema huu pe ki tu'a ko 'ene 'osi ia, pea hoko atu 'ema talanoa, pe koe hoka he tepila hoka, 'o hange pe na'e 'ikai hoko ha alea fefeka.
Koe kamata 'a e faikehekehe 'a e PTOA & Kele'a, 'o a'u mai ki he tu'unga ko 'eni, na'e makatu'unga ia 'i he siokita moe vili ta'e'unua 'a ha kau kanititeiti fo'ou 'e ni'ihi, ki he Kele'a ke fai mo fakaha ko kinautolu 'a e kau Kanititeiti 'a e Paati, Na'e hili hono paaki 'enau lisi moe Kele'a, na'e feto'oaki ai 'e he kau poupou & kakai 'o pehe koe timi kinautolu 'a e PTOA, kae hili koia koe timi pe ia 'a Mateni, ta'e 'ilo kiai 'a e PTOA. Kuo iku leva 'o fakatonu ai 'a 'Akilisi ki he lisi 'a Mateni & Kele'a, telia na'a holo e falala'anga 'o e Kele'a, fakataha & (paanga) revenue 'e tanaki mei ai, etc. pea 'e fakanatula pe ia, he 'oku tau kei tangata pe.
Kaikehe, koe 'uhinga 'oku ma kei ngaue fakataha ai mo 'Akilisi, he neongo 'ema fa'a faikehekehe, ka na'e ha'i kimaua 'e he ngaahi me'a lahi he kuo hili, 'o a'u mai pe ki he lolotongani. Ko 'Akilisi na'e tu'unga ai 'eku hu ki Fale Alea 'i he 2002, pea kuo laau'ilo 'e he Tonga kotoa, pea he'ikai teitei ngalo ia 'i he 'eku mo'ui. Pea 'oku ou fakamu'omu'a mo faka'apa'apa'i ma'u pe ia 'i he taimi kotoa pe. Na'a ne toe ha'i au ki he Paati THRDM he 1990 tupu, pea hoko mai ki he PTOA mo hona ongo misiona faka-temokalati fakatou'osi. Pea kuo aka ia he 'eku mo'ui, pea he'ikai ha taimi ia tema fesitu'a'aki ai, neongo 'ema fa'a fefaikehekehe'aki, he alea. He'ikai ha 'ita pea mavahe 'o feinga fakalelei mai mei tu'a kae li'aki 'a e Paati ia pe PTOA, hange koe ni'ihi ne mau fengaue'aki fakataha kimu'a 'i he THRDM, 'ikai.
Koe fakalelei kotoa pe kuopau ke fai ia 'i loto 'i he fakataha 'a e PTOA, pea 'oku ma kei fakatou fakata'ane loua pe ai, fakataha mo homa kaunga fakafofonga. Kuo lauita'u 'eku feinga ma'u pe ke tokoni'i & malu'i 'a 'Akilisi, mei he kau kumi faingamalie, ke ngaue'aki 'a hono sino mo 'ene fakakaukau. Kuo tokolahi 'a e kakai pehe kuo nofo 'o 'ilo'i tonu he ngaahi ta'u kuo maliu atu. Na'aku tu'u 'i hono tafa'aki he taimi 'o e fiefia, moe faingata'a, pea na'e 'ikai faingofua. Na'e a'u 'ou fakafisi mei he lakanga Minisita koe'uhi ke a'u 'a 'Akilisi ki he tu'unga Palemia neongo na'e 'ikai lava 'a e feinga koia. 'Oku 'ikai ko ha taha mo'ui ngalo au pe sio mafai mo siokita, pea 'oku 'ilo'i lelei pe ia 'e 'Akilisi, ka 'oku 'ikai 'ilo ia 'e Mateni.
Koe PTOA 'oku kei tu'u tai pe, mo 'emau taumu'a 'oku tuku loto'i 'iate kimautolu, ke mau tu'u fakataha ma'u pe 'i he teuaki 'o e fili 'i Novema, pea kemau a'u 'o pule'anga kae a'u 'a 'Akilisi ki he lakanga PM. Na'e fanongo tonu pe kiai 'a 'Akilisi 'i he'emau fakataha he uike 'e 2 kuohili. 'Oku mau fakahoko mo hoku kaunga fakafofonga 'a e ngaue lahi ke fakalelei'i 'a e maumau ne kamata'i 'eha ni'ihi kehe 'o 'ikai mei loto mei he PTOA.
Temau toutou fakataha he uike kotoa, pea 'e fakamo'oni 'emau Sea moe Sekelitali ki he 'emau Press Release kotoape mei heni 'o fai atu, koe'uhi pe kemau toe ma'opo'opo ange mo tu'u fakataha he me'a oku mo'oni, tolonga mo tu'uloa. Kuo tuku mai 'e he PTOA 'enau falala kiate au 'o nau fili au keu tokoni kia 'Akilisi, neongo na'e 'ikai teu loto ke tali 'eni. Ka ko 'eku tokoni fakataimi pe 'aku 'eni kae 'oualeva ke 'osi 'a e fili, he 'oku fele pe 'a e kau tangata leleiange ia 'iate au he'emau PTOA. Pea na'aku tali pe 'eau 'a e lakanga tokoni, koe'uhi pe koe lelei fakalukufua moe ma'uma'uluta 'a e PTOA.
Pea neongo na'aku kau pe au he lisi 'a Mateni & Kele'a, ka kou tuku ia ki tafa'aki koe'uhi he 'oku ou faka'apa'apa'i hoku kaunga Fakafofonga ne mau ngaue mai he ngaahi ta'u kuohili, pea 'i mui foki 'i honau tu'a 'oku 'iai e fu'u toko lauiafe na'a nau fili mai kinautolu mei honau takitaha vahenga. Fakanounou, 'oku 'ikai kema mavaeua, pe teu mavahe meia 'Akilisi, pea koe PTOA, 'oku mau kei hokohoko fakataha fakauike ma'u pe, 'o fokotu'utu'u 'emau ngaue ki he kaha'u.