'Oua te ke loto si'i ke he pe ke ma'u ho'o tui!

Malanga Sapate 28/06/15
 
Ngaahi Lesoni: Same 130; 2 Samiuela  1:1, 17-27; 2 Kolinito 8:7-15; Ma’ake 5:21-44
Kaveinga: “‘Tui aa mu’a!
 
Potu folofola Ma’ake 5:36 “…’Oua te ke loto si’i ke he pe ke ma’u ho’o tui!”
           
Ngaahi Himi ke ngaue’aki: 400/403/457/496/502
 
Talateu
1. Koe taha ‘oe fili lahi taha ‘oe lotu koe “loto si’i” pea koe angahala ia na’e mo’ua foki ai ‘ae kauako he’enau mo’ua fakataha mo Sisu he fakaevaha ‘oe tahi Kaleli. Na’e hoko ha fu’u valau mo ha fakafekiki lahi ‘aupito he kuonga ‘oe fakalelei lotu (Reformation) ‘i he kaveinga ko hotau “fakatonuhia’anga ‘oku fai’aki pe ia ‘ae Kelesi ‘i he tui ‘ata’ataa pe” (justification by grace through faith alone). Koe kaveinga ni na’e fu’u kaupo’uli ‘aupito hono fakakaukau ki he ngaahi siasi fakakalisitiane lahi kae tautautefito ki he Siasi Katolika ‘i he ‘uhinga ‘oku ‘ikai ha lau pehee ‘ae Tohitapu ia ke tui ‘ataa’ataa pe! (“faith alone”). Na’a nau taukave’i tokua ‘oku malava noa ‘e he “tui” ke fai ‘ae “fakamo’ui” ka kuopau ke na oo fakataha moe “ngaue.” Ki he kau fakalelei lotu na’a nau taukave’i kuo ‘osi maama fe’unga pe ‘ae Tohitapu ke ne fakamatala’i lelei “‘okufakamo’ui kitautolu ‘i he tui ‘ata’ataa pe” ‘i he ngaue mai ‘ae ‘Otua. Ka ‘okapau leva ‘e oo fakataha ‘ae tui ko ia mo ‘etau ngaue pea ta ‘oku ‘ikai hano ‘aonga leva ‘ae “kelesi.” ‘Oku ha mei he maama ‘oe ongo talanoa ‘i he vahe ni ‘oku ne poupou’i ‘ae fakakaukau ‘oku tau mo’ui ‘i he tui ‘ata’ataa pe ‘o ta’e kau ai moe ngaue tokua ‘oku ‘ilonga mo mahino leleiange ai ‘ae ‘uhinga ‘oe Kelesi fakamo’ui ‘ae ‘Otua hangee ko ia ‘oku lea’aki ‘e Sisu he talanoa ni…. “‘Oua te ke loto si’i kehe pe ke ma’u ho’o tui” pea ko ia ‘etau veesi malanga.
 
Ko e vete ‘oe potu tohi
 
 
2 .’Oku ‘i ai ha ongo kakai ‘e ua ‘oku talanoa ki ai ‘a Sisu he vahe ni. Koe kakai na’a nau kei ‘i he matatahi lolotonga ia ‘oku fononga vaka mai ‘a Sisu mo ‘ene kauako ki he kauvai ‘e taha moe kakai kakai na’a nau nofo ‘o talitali atu he’ene foki mai ki Kapaniume. Pea ‘i he falukunga kakai na’a nau talitali atu mei ‘uta na’e toe tutu’u atu ai mo ha ongo kakai ‘e ua koe fu’u fiema’u mo’oni ‘a Sisu. Koe toko taha koe tangata ko Sailosina’a ne fiema’u ‘a Sisu koe’uhii koe puke lahi hono ki’i ‘ofefine pea koe taha leva koe fefine na’a ne mo’ua ‘i ha alanga mahaki koe ‘autoto he ta’u ‘e 12. Fakatatau ki he fakamatala ‘a Ma’ake ko Sailosi na’e ‘a’ana ‘ae fuofua kole ki he fakamo’ui ka koe fefine ‘au toto ia na’e fuofua ‘inasi he fakamo’ui ko ia. ‘Oku hanga ‘e he fakamo’ui ‘oe fefine ‘autoto ni ‘o toloi ai ‘ae taimi ke fakamo’ui ai ‘e Sisu ‘ae ‘ofefine ‘o Sailosi ko ha toe koloa kehe ia ke tau mamata ai ki he ‘uhinga ‘oe tui kia Ma’ake.
 
3. Na’e koleange ‘e he pule ‘oe Sinakoke pe falelotu ‘a Sailosi kia Sisu ke ne fakamo’ui hono ki’i ‘ofefine. ‘Oku talamai ‘e Luke ko e ki’i ‘ofefine ni na’e taha pe tofu pe pea ‘oku ne mei pekia (Luke 8:42). Ko hono talanoa’i ‘e Matiu ia kuo ne ‘osi pekia ia “…Koe ki’i fefine ‘a’aku kuo toki pekia ni: ke ke me’a mai ‘o ‘ai hono nima kiate ia pea te ne mo’ui.” (Matiu 9:18). ‘Oku fakamatala ‘e he ngaahi fakalea ni ‘ae fakakaukau ‘oe “fu’u fiema’u ‘e Sailosi ‘ae fakamo’ui ki hono loto fale” (Matiu 5:10). ‘Oku nau taki taha pe mo hono ‘uhinga ‘enau fakamamafa ka kia Ma’ake matamata ‘oku ne feinga ke fakakainga’i ‘ae fekuki ‘ae tui moe mo’ui manavahe’ia. ‘Tui aa mu’a!
 
Koe fakamo’ui ‘oe fefine ‘autoto
 
4. Pea ‘ihe lolotonga ‘ae fononga ‘a Sisu ki he ‘api ‘o Sailosi pea ta na’a ne fononga fakataha ai mo ha fefine ne ‘au toto ‘i he ta’u ‘e 12. Koe fefine na’a ne ta’ema’a he ta’u ‘e 12. Na’e ‘ikai ha’ane toe ngofua ke kau ki he ngaahi katoanga fakata’u fakasiu he ta’u ‘e 12. ‘Ikai ha’ane toe ngofua ke ngaue’aki ‘ae temipale pea ‘ikai foki ha’ane toe fekau’aki mo fe’uhi’aki mo hono kainga telia na’a nau ala pe paa ki ai ka nau hoko ‘o “ta’e ma’a foki” hangee ko ia ‘oku lea ki ai ‘ae tohi Levtiko 15. Ki he fefine ni na’a ne fu’u masiva, li’ekina, tukuhausia pea mo mahaki’ia. ‘I he tu’unga ko ia na’e ‘ikai ‘aupito ha’ane ongo kuo taau ke ne ofi ki he ‘Eiki pea mo ala ki ai. Matamata pe kainga na’e lahi pe ha ngaahi ‘uhinga na’a ne fokotu’u ‘i hono loto ke ne ta’ofi ia mei he ha’u kia Sisu.
 
5. Mahalo pe na’a ne pehee ‘e tafulu’i ia ‘e Sisu koe’uhii ko ‘ene maumau’i ‘ae lao ki he kakai ta’ema’a? Pe na’a ‘oku ‘ikai ha’aku toe ‘aonga ke fakamoleki ‘e Sisu hano taimi mo’oku? Pe ko ha’ane pehee ‘i hono loto ‘oku hu’u ‘ene tokanga ia ‘a Sisu ke fakamo’ui ‘ae ‘ofefine ‘o Sailosi. Pea ‘oku hala nai ‘eku toki ha’u ‘o fakamuimui mai kia Sisu e kumi mo’ui hili ia ‘ae ‘osi ‘ae mamani he’eku fekumi ki ai? Koehaa ‘ae fa’ahinga tui na’a ne ma’u? ‘Oku fakamatala mei he’ene veiveiua pe ‘e ‘alu pe ‘ikai ‘o fakamatala mai ‘ae teitei mo vai pea matamata fakalou ‘akau ‘ae tui na’a ne ma’u (Ma’ake 3:10; 6:56). Kainga na’a ne tanaki tu’unga kotoa ‘ae ngaahi hu’uhu’u ‘i hono loto pea ne pehee tuku aa keu ‘alu ‘aki pe kia Sisu ‘eku tui. Pea folofola ange ‘e Sisu ki he fefine ni “Nga’ata kuo fakamo’ui koe ‘e ho’o tui…’alu ‘o fiemalie pe aa pea ke mo’ui mei ho mamahi’anga.” Na’e ‘ikai ke folofola ange ‘a Sisu “Kuo ke mo’ui ‘i ho’o tui fakataha ia mo ho’o ngaue lelei.”….Ka ke Tui aa mu’a!
 
6. Na’e ‘ikai tukuange ‘e Sisu ‘ae fefine ke ‘alu koe’uhii he ‘oku te’eki kakato hono fakamo’ui. ‘Oku tau fakatokanga’i ‘ae ‘ikai ngata pe ‘i hono fakamo’ui hono alanga mahaki fakamatelie ka kia Sisu he’ikai ala lau ia kuo kakato hano fakamo’ui ha taha kapau he’ikai fakamo’ui ia mei he’ene angahala he ko ia ‘ene tefito’i ngaue koe “fakamolemole angahala” pea ke hoko ‘ae fefine ni ko ha fefine kakato. Na’e ‘ikai fiema’u ‘e Sisu ke makatu’unga pe ‘ena maheni moe fefine mei he’ene ta’imalie he mana kuo ne ma’u mei he kapa ‘oe kofu ‘o Sisu ka ke ne ma’u hangatonu foki ‘ae lea ‘oe fakamolemole mei hono fofonga tonu. Ki he Fefine ni na’a hinga atu ki he va’e ‘o Sisu ‘o ne lau ia ko ha teniti fe’ilo’aki’anga ia ke ne mataa’ia ‘ae Kelesi moe Meesi ‘ae ‘Otua. ‘Io ko ha Petani ki he ma’ulalo moe ma’olunga ki he ma’u me’a moe masiva ‘isa ki he Angahala moe ma’oni’oni pea ki he tangata mo hono ‘Otua. “Nga’ata kuo fakamo’ui koe ‘e ho’o tui ‘alu ‘o fiemalie pe aa pea ke mo’ui mei ho mamahi’anga” (Ma’ake 5:34). Lea ‘ae punake he himi 396:5 “Tala he laumalie koe lotu kuo tali peau ongo’i ee ‘i hoku ‘atamai kuo fakamolemole au kuo fanau’i fo’ou,” ‘Oku tau ako mei he fakamo’ui ‘oe fefine ‘ae ‘ikai makatu’unga ‘ae fakamo’ui ‘a Sisu ia mei ha tukunga ho’o tui he kuo ne ‘osingaohi ‘e ia ‘ene fakamolemole ke fe’unga malie pe mo hotau vaivai. ‘I he’etau tui ‘oku tau malava leva ke vahevahe tatau ‘ene fakamolemole ‘i he meesi moe kelesi ‘ae ‘Otua. ‘Oku tau tui pe na’e toko lahi pe moe fu’u kakai na’e muimui mo feta’omi mai kia Sisu na’a nau pa ki ai mo ala ki ai ka na’e ‘ikai te nau mo’ui mei ha’anau ngaahi faingata’a’ia koe’uhii koe ‘ikai ha’anau tui. ‘Tui ke a’u pea tu’u ke ma’u”
 
Koe fakamo’ui ‘oe ‘ofefine ‘o Sailosi
 
7. Koe me’a tatau na’e ‘i he laumalie ‘o Sailosi mahalo pe kainga na’a ne pehee kapau ‘e hinga atu ‘i he va’e ‘o Sisu ‘e lau ia koe akonga ‘a Sisu koe’uhii ko hono mahu’inga fakalao hono lakanga fakasiasi pea ‘ikai ia ko ia pe ka ‘e malava ke mole ai foki mo ‘ene ngaue. Ka ‘i he’ene ‘ilo’i fakapapau’i ‘oku ‘ikai ha toe ‘amanaki’anga ka ko Sisu na’e ‘ikai te ne toe lau koeha hono tu’unga, koeha ‘ae lea ‘ae kakai ka na’a ne hinga atu ai pe ki he va’e ‘o Sisu ‘o ne tautapa ki ha mo’ui hono ‘ofefine. Ka ‘i he lolotonga ‘ae hoko ‘ae me’a ni kuo a’u mai ‘ae tala ki he pule ‘oe Sinakoke kuo pekia hono ‘ofefine. Ka ‘i he fanongo ‘a Sisu ki he tala ni na’a ne folofolaange kia Sailosi “‘Oua ‘e lotosi’i kehe pe ke ma’u ho’o tui.” Ki he pule ‘oe Sinakoke na’e ‘ikai puli ia kuo mate hono ‘ofefine ka na’e ‘ikai ko ha tu’utu’uni fe’unga ia ki hono laumalie he ‘oku ne ‘ilo lelei ‘i hono loto neongo ‘oku kuo mate kae fakafeta’i ‘oku ‘i hono lotolotonga ‘ae “‘amanaki’anga ki he mo’ui moe mafeia ko Sisu Kalaisi.” ‘Oku ‘ikai ha’ane toe ngaue ke fai ki ai ke mo’ui ‘a hono ‘ofefine ka ko ‘ene Tui pe kia Sisu pea mo’ui leva. Tui aa mu’a!
 
8. Koe folofola na’e faiange ‘e Sisu kia Sailosi koe “…kehe pe ke ma’u ho’o tui“…pe ko ‘ene pehee “…tui ‘ata’ataa pe!” Matamata pe kainga na’e ‘uhinga heni ‘a Sisu ia ki he lea “Tui” ‘oku ‘i ai hono ‘amanaki’anga koe “tala’ofa pea moe palomesi ‘ae ‘Otua.” Koe tala’ofa ko ia ko ‘ena fononga fakataha pea mo Sailosi ki hono fale ‘one fakahaange kia Sailosi ‘ae tala’ofa ko ia ko ‘ene mamata tonu ki he fakamo’ui ‘ae ‘Otua… “Na’a ne puke hono nima ‘o ne pehee ki ai, “Talita Kumi” ‘a ia ko hono hiki, Si’i ta’ahine ‘oku ou tala atu ke ke tu’u.”…Pea tu’u hake leva ‘ae ta’ahine ‘o ‘eve’eva. Talaloto ia ‘ae punake he himi “Kainga fiemalie neongo ‘e ‘ikai ke ‘aa ‘a langi ka ‘oku mea’i pe ‘ae to mai ‘ae faingata’a ‘e ta tatali kitaua ‘oku ne ‘afio’i ‘oua ke hoko ‘ae houa pea ‘e fakahaofi, ‘e talangofua ki he’eku fekau ‘oua ‘e ngu! ‘oua e ngu! Matangi mo tahi mo ngaahi peau ‘ae tevolo mo ‘ene konga kau mamani mo langi kotoa kuopau te nau ‘ilo ‘ae le’o ‘o honau hau ‘e nonga kotoa ‘okapau teu lau oua e ngu! ‘oua e ngu!”
 
Koe mahu’inga ‘oe lea tui
 
9. Koe lea “tui” ‘i he maama ‘oe lotu fakakalisitiane ko hono kanoloto pe uho koe “palomesi pe tala’ofa ‘ae ‘Otua. ‘Oku ‘ikai hano fu’u mahu’inga fau ke tau tuku taupe pe ‘ilo loloto ki he ngaahi hisitolia ‘oe ngaahi me’a na’e hoko he Tohitapu mo hono ngaahi kuonga kae ‘ikaitui ki ai. He na’a moe kau Falesi moe Tevolo na’a ne ‘ilo lelei pe ‘ae pekia ‘a Sisu mo ‘ene toetu’u. Ka ko hono pango neongo ‘enau ‘ilo lelei ‘ene pekia mo ‘ene toetu’u ka na’e ‘ikai te nau tui ko ‘ene pekia moe toetu’u ma’a kinautolu. Ko hano fekau ha taha ke tui ‘oku ‘uhinga ia ke ne fakatatafe ‘ene sio ki he’ene ngaue pea mo ‘ene a’usia kae fakamama’u pe ia ki he Palomesi ‘ae ‘Otua.
 
10. Kainga Kapau kuo lau ‘e ha taha koe tangata tui ia pea ko hono totonu ke ‘oua na’a ha mai ha manavahe ‘iate ia he ‘i he tui ‘ata’ataa pe kuo ‘osi fa’o kotoa pe ai ‘ae “mo’ui, ‘amanaki’anga moe fakatu’amelie.”  Koe lea tui ‘oku ‘ikai ko ha’atau koloa ia koe koloa ia ‘ae ‘Otua pea koe toko taha ko ia ‘oku ‘a’ana foki ‘ae “malava” moe “mafeia” ‘io na’a moe “mo’ui moe mate” ‘oku ‘a’ana ia. Hangee ko ia kuo mou mea’i ‘ae talangofua kakato ‘a ‘Epalahme ki he finangalo ‘oe ‘Otua pea mo ‘ene tui ki he kaha’u ‘e toe fakaai ‘e he ‘Otua neongo ko ‘eni ia ‘e ngata ia ‘ia ‘Aisake… “‘A ‘Epalahame na’a ne tui ‘o piki ki he’ene ‘amanaki neongo kuo ‘ikai ‘ae ‘amanaki’anga koe’uhii ke ne hoko koe tupu’anga ‘o ha fuifui pule’anga ‘o hangee koe me’a kuo folofola’aki mai ‘e pehee ho hako..” (Loma 4:18-21)
 
11. Koe lahiange ‘ae tui koe si’isi’iange ia ‘ae manavahe pea ka si’isi’i leva ‘ae tui pea ‘oku hulu atu ‘ae manavahe pea ‘oku ne fanau’i ‘aepuputu’u moe ta’e tui lahi. Koe tui koe fononga fakataha mo Sisu ki ‘api pea ki he mo’ui ta’engata foki. ‘Io koe tui ‘oku faingofua he ‘alu ‘o mamata koe oo po’uli moe ‘Otua ‘oku leleiange ia mo pau he fononga fakataha he maama. ‘Oku mole ke mama’o hano fakata’e’aonga’i ‘e he fakahoha’a ni ‘ae ngaahi fua kotoa pe ‘oe tui ‘i ha’atau ngaahi ngaue lelei mo ‘aonga foki ka ‘oku fakamamafa ‘ae fakakaukau ni kapau ‘oku ‘ikai ha tui pea ‘oku matee ngunguu leva ‘ae ngaue ia. Ka ke tui aa mu’a!
 
‘Oku ‘ikai lava ‘e he mafai moe pa’anga lahi ke fakamo’ui koe
 
12. Ko hano fakahoa ‘ae ongo talatala mahaki ni ‘oku tau malava ke tau mamata atu ai ki hono tatala ‘e he ‘Eiki ‘ae fa’ahinga uho ‘oe ‘ofa ‘ae ‘Otua ‘oku tau mama’o pea misiteli ki hotau fakangatangata. Koe fa’ahinga ‘ofa fakatoka’aki ‘ae meesi moe kelesi ‘ae ‘Otua. Ko ha’ate hoko ko ha tangata tauhi falelotu ‘i he mamani ko ia ‘oe talanoa ni koe tangata kita na’a te ma’u ‘ae faka’apa’apa’ia moe langilangi pea na’e ma’u ‘ete me’a ka na’e ‘ikai lava ‘e he ma’u me’a ke fakamo’ui hono ‘ofefine. Koe fefine ‘oku hanga ‘e he’ene fakamoleki ‘ene pa’anga moe foaki ‘ene koloa ki he kakai koe’uhii ko ‘ene feinga mo’ui ‘o fakamatala mai koe fefine ia na’e ma’u ‘ene me’a ka na’e ‘ikai malava ‘e he totongi mamafa ‘ae kau toketaa na’a ne ‘alu ki ai ‘o fakamo’ui ia mei hono mamahi’anga. Na’a na toki foki mai ‘o ma’u kotoa ‘ae tali ki hona ongo faingata’a’ia mei he ve’e va’e ‘o Kalaisi (Ma’ake 5:22, 33).
 
Fakaakonaki
 
13. Tui aa mu’a! Koeha ‘ae lahi ‘oe tui he taimi ‘oku tau fu’u faingata’a’ia ai? ‘Oku tau tui ‘oku ne mafeia ‘ae me’a hono kotoa pe? Kuo tau mateuteu nai ke tau hinga atu ki hono va’e he ‘aho ni ‘o vete kotoa ki ai ‘etau ngaahi faingata’a’ia fakasino, fakaeloto moe fakalaumalie? ‘Oku ‘uhinga malie koaa kia kitautolu ‘ae pekia ‘i he ‘Eiki koe mohe pe ia? ‘Oku tau ‘ilo koaa te nau toe toetu’u ‘i he ‘aho fakamui ki he kololia ‘ae ‘Otua. ‘Oku tau tui koaa kapau te tau hinga atu pea fakavaivai ki he ‘Eiki te ne toe fakafoki kitautolu ki he fiefia ‘oe kakai ‘oku nau ma’a? ‘Oku tau tui tatau nai mo Paula koe mate koe fakakoloa kapau ‘oku tau ‘ia Kalaisi? Kainga koeha pe ha fa’ahinga alanga mahaki pe faingata’a ‘oku te lolotonga fehangahangai mo ia ‘oku folofola mai ‘a Sisu kiate koe he ‘aho ni “‘oua ‘e loto si’i kehe pe ke ma’u ho’o tui” pea ke tau lea fakataha mo Kingi Tevita “‘I he’eku manavahe ‘oku falala kiate koe ‘e ‘Otua. ‘Oku fakamanatu mai ‘e he talanoa ni koe taimi ‘oku tau ma’u ai ‘ae haohaoa ‘oe tui ‘i hotau loto ‘i he tokoni mai ‘ae laumalie ma’oni’oni pea ‘oku fa’a fifili leva ‘a hotau ‘atamai mo puputu’u ‘i hono fehu’ia ‘oe palomesi ‘ae ‘Otua. Koe akonaki ‘oe fakahoha’a malanga ni ‘oku ‘ikai ngata pe ‘i hono uki ke fenanapasi ‘etau fakakaukau moe Finangalo ‘oe ‘Otua ka ke oo fakataha foki moe tui mo’oni ‘oe loto.
 
Fakama’opo’opo
 
14. ‘Oku fakamatala ‘e Ma’ake ‘ae faka’osinga ‘oe ongo talanoa ni ‘aki ‘ae lea “mo’ui.” Ki he fefine na’a ne ala ki he kapa ‘oe kofu ‘o Sisu pea na’a ne mo’ui leva. Kia Sisu na’a ne ala ki he ta’ahine pea na’a ne mo’ui leva. Koeha ‘ae fekau ‘a Sisu ki he’ene founga fakamo’ui mahaki ni? Na’e folofolaange ‘a Sisu kia Sailosi “‘Oua ‘e loto si’i…kehe pe ke ma’u ho’o tui” pea ‘e fakamo’ui fakataha ‘ae fefine ‘au toto ni moe ‘ofefine ‘o Sailosi pea mo ki taua he taimi ni ke he pe ke ma’u ‘eta tui.’Emeni!
 
Talamonuu atu ki he ngaahi feinga’anga fakalaumalie kotoa he Sapate ‘oku tau hanga atu ki ai………………
 
Kavauhi