KOE- MALANGA SAPATE 23-03-2014 (Kosipeli)
Ngaahi Lesoni: Same 95; ‘Ekisoto 17:1-7; Loma 5:1-11; Sione 4:5-42
Himi: 1. 621 2. 360 3.563
Ui ki he Lotu: Same 95:1-3
Kaveinga: “‘Eni ‘ae fieinua ha’u kia Sisu koe matavai mo’ui”
Potu Folofola Malanga: Sione 4:15 “Pea lea ‘ae fefine kiate ia, ‘Eiki foaki mai ‘ae vai ko ia kiate au koe’uhi ke ‘oua na’aku fieinua, pe ongosia mai ki he vai ni ke ‘utu.”
Himi: 1. 621 2. 360 3.563
Talateu
Lolotonga ‘ae fononga atu ‘a Sisu ki Kaleli na’a ne fou atu ‘i Samelia ‘i he kolo ko Saika ‘o ne fetaulaki mo ha fefine koe Samelia ‘i ha ve’e vaitupu. Tupu mei he ‘ikai tali ‘e he fefine ni ‘ae kole inu na’e faiange ‘e Sisu ki ai ko ia ai na’a ne feinga ke fakahaa’i ia ki he fefine ni ko ia Ia ‘ae Misaia ‘oku nau nofo ‘amanaki ki ai (4:25-26). Na’e ‘ikai ia ko ia pe ka na’a ne ako’i mo fakataukei ki he fefine ni ‘ae mo’oni fekau’aki moe mafai ivi fakamo’ui ‘ae ‘Otua, ‘ulungaanga mafai ‘ilo me’a ‘oe ‘Otua pea mo founga hono fai ‘oe huu ki he ‘Otua ko ia. Na’a ne tala fakapatonu ki he fefine ni koe Misaia pe Fakamo’ui ko ia kuopau ke ha’u ia mei he Siu. Koe’uhii koe ‘Otua koe Laumalie pea koe fetaulaki’anga moe Laumalie ko ia kuopau ke fai ia ‘i Laumalie moe Mo’oni. Ko ‘eni ia ‘ae vai na’e tongia ai ‘ae laumalie ‘oe fefine ni hange ko ia ‘oku tokanga ki ai ‘etau veesi malanga “Pea lea ‘ae fefine kiate ia, ‘Eiki foaki mai ‘ae vai ko ia kiate au koe’uhi ke ‘oua na’aku fieinua, pe ongosia mai ki he vai ni ke ‘utu.”
Kakano’i malanga
‘I he’etau lau ‘ae Kosipeli ni pea ‘oku tau fakatokanga’i ai ha talanga ‘a ha ongo kakai ‘e ua. Na’e makatu’unga ‘ae talanga ni mei ha kole inu na’e faiange ‘e Sisu ki he fefine Samelia ni ”‘omi si’aku inu” Ko ha ‘imisi malie ‘oe talanoa ‘oku hanga ‘e he me’i vai inu ‘o fufuu ‘ae mo’oni ‘oku feinga ‘a Sione he’ene hiki tohi ni ke fakae’a ka koe a’u atu ‘ae ngaue fakamo’ui ‘ae ‘Otua ma’ae Senitaile. ‘I he taimi tatau ‘oku lava ai hano veteange ‘ae ha’isia ne feta’utu’i moe kau Falesi hange ko ia ‘oku ha he kamata’anga ‘oe vahe ni ka ko hono langa ai pe ‘ae ‘avahevahe ma’ae Siu moe Senitaile ‘o fekau’aki moe kau mo ta’ekau ki he Pule’anga ‘oe ‘Otua. Hange ko ia kuo mou lau’ilo ki ai koe mahu’inga ‘oe vaitupu he talanoa ni koe ngaahi feitu’u fakataha’anga ‘oe kakai hange ko Lesieli mo Sekope pea hangee ia ha feitu’u ke nau vahevahe mo feako’aki ai ‘enau mo’ui.
Koe vete ‘oe potu folofola
Na’e fu’u ‘ohovale ‘ae Fefine ni ‘i he fakalea ni. 1. Ko ha Siu kuo ne lea ki ha Senitaile. 2.Ko ha tangata Siu ke inu mei ha ipu ‘a ha fefine Samelia lolotonga ia koe ta’ema’a kinautolu ‘o fakatatau ki he’enau lao fakasiu.3. ‘Oku ‘ikai ke ngofua ke fakalea’i ‘e ha tangata ha fefine ‘i ha potu fakataha’anga. Ka koe’uhi ki he fefine ni koe tangata ni ‘oku ‘ikai te ne fou mai he ngaahi fakangatangata fakasiu ni pea peheange ‘ehe fefine “…koe tala inu ha e kiate au ka koe Siu koe pea koe fefine Samelia kita? He tala’ehai ‘oku ‘uhi ha Siu kiha Samelia.” Na’e ‘ikai puli ‘ia Sisu ‘ae mamahi’anga ‘oe kainga ni ka na’e ‘ikai tene toe fakamoleki hano taimi ke talanga’i ‘ae lavea ni kae hiki ‘ae tokanga ia ki he me’a ‘oku hu’u ki ai hono Laumalie koe fakamo’ui ‘oe lavea ko ia “Pea tali ‘e Sisu ka ne ke ‘ilo ‘ae me’a’ofa ‘ae ‘Otua pea ka ne ke ‘ilo pe kohai ia ‘oku ne pehe atu ‘omi ha’aku inu, pehe ko koe ne ke fai ‘ae kole kiate ia pea kuo ne ‘atu ha vai mo’ui”. Kainga koe’uhii koe kei langa pea uhu ki he fefine ni ‘a hono tapalasia kinautolu koe Senitaile he anga ‘oe nonofo na’e kei nofo atu pe ai ‘ae tali ‘ae fefine ni he kafo ko ia “’Eiki ‘ikai ke ‘i ha’o me’a ke ‘utu’aki pea ‘oku loloto ‘ae luo pea mei fe ai ho’o ma’u ‘ae vai mo’ui na? Na’e ‘ikai toe kehekehe ‘ae tali ‘ae fefine ni ki he fakaafe ki he mo’ui ta’engata pea moe tali ‘a Nikotimasi ‘ae founga ke ma’u ai ‘ae mo’ui ta’engata. Na’e ‘ikai ke fakatokanga’i ‘e he fefine ‘ae loloto ‘oe Folofolaa ke ne ma’u ‘ae vai ‘oe mo’ui, kae hiki ‘ene tokanga ‘ana ia ki he loloto ‘oe vai tupu pea hangee koe tokanga ‘a Nikotimasi ia pe ‘e fefe ha’ane toe foki ki he manava ‘o ‘ene fa’ee lolotonga ia koe fanau’i fo’ou kuopau ke fai mei ‘Olunga.
Kainga mahalo pe koe taha ‘eni ‘ae palopalema ‘etau ngaue he Siasi koe fa’a tali’aki ‘a hotau ngaahi fu’u lakanga moe naunau (‘ae kane ‘utu!) fakakakano ‘ae fehu’i fakalaumalie. Taimi lahi ‘oku tau fa’a ‘omi hotau kafo, mamahi, hela’ia he fuakavenga ‘ae Siasi, ‘a hotau ngaahi va fakaenofo pea moe tau’aki tangata ke fakalele’aki ‘ae me’a fakalauamalie ‘ae Siasi. Kainga tuku mu’a ki he talaloto mo’ui ‘ae fefine ni ke ne holoki hotau faikehekehe’anga ‘aki ha’atau tautapa fakataha mo ia “…‘Eiki foaki mai ‘ae vai ko ia kiate au koe’uhi ke ‘oua na’a ku toe fieinua pe ongosia mai ki heni ke ‘utu.” ‘Oku fa’a tukuaki’i ‘a Sisu he talanoa ni tokua na’a ne tomu’a fakaanga’i ‘ae mo’ui fe’auaki ‘ae fefine ni ki mu’a ia pea ne foakiange ‘ae vai ni. Mahalo pe kapau te tau fakatokanga’i lelei ‘ae founga na’e ‘eke ‘aki ‘e Sisu “’alu ‘o ui mai ho Husepaniti pea ha’u ki heni” na’e ‘ikai ha’ane tukuaki’i ‘ae to’onga mo’ui ‘ae fefine ka koe ‘eke ‘a hono husepaniti “pea tali ‘e he fefine ‘o pehe ‘oku ‘ikai si’aku husepaniti.”
‘Oku ‘i ai ha mahu’inga makehe ‘oe husepaniti heni ki he fefine he ‘oku ne fakamatala ‘ae malu moe tauhi ‘e fai ma’ana. Pea ‘oku fakamatala ‘e he toutou mali ‘ae masiva ‘ango’ango ‘ae fefine ‘o fakatatau ki he nonofo fakasiu. Pea pehe ‘e Sisu ‘oku mo’oni pe ho’o lea na ‘oku ‘ikai te u ma’u husepaniti…” Kainga ta ne’ine’i ke si’i hela mai e fefine ni ki he vaitupu ni koe fakainu ‘ae fu’u toko 6 ko ‘eni he ‘oku tau tui kapau na’e taha pe pehee na’e ‘ikai hela mai he ‘aho kotoa. Kainga ‘ofa ‘o ‘ai pe ha taha mo ho’o hela he ngaue ko hono tauhi kotoa. Ki he fefine koe fakamatala ia ‘oe fiema’u mo’oni ‘ae vai ni he ‘oku ‘ikai ha toe me’a ‘e ‘ufi’ufi he femataaki moe ‘Otua. Kia Sisu koe founga pe ia hono inu ‘oe vai ko ia koe pau ke tomu’a hu mai ki tu’a ‘a hotau tafa’aki kaupo’uli he mo’ui kae hu atu ki loto ‘ae vai ‘oe mo’ui ‘i he tui moe fakatomala kae tolonga mo mapunopuna ‘ae vai ko ia. Konga ki mui ‘oe talanoa na’e ‘ikai ke ne tali ‘ae me’akai na’e ha’u moe kau ako ka na’a ne ako’i ke nau ‘ilo ‘ae kai moe inu ‘oku hulu atu ‘aee na’a ne foakiange ma’ae fefine ‘oku ‘ikai koe fakafonu honau kete ka ko honau laumalie “Ko ‘eku me’akai koe tulituli ke fai ‘oe finangalo ‘o ia na’a ne fekau mai au pea faka’osi ha’ana ngaue.”
Ko ha ki’i akonaki
Koe vaii ko ha ‘elemeniti mahu’inga ia ki he mo’ui he ‘aho kotoa pe ka ‘i he vai tupu ‘o Sekope he pongipongi ni ‘oku ne feau ‘ae fieinua ‘ae fefine ka ‘e fakataimi pe. ‘Oku tau fa’a ‘inasi pe he ngaahi vai ka koe lahiange ‘ete inu koe huluange ia ‘ete fieinua hange koe tangi inu faka’aho ‘ae fanau ‘Isileli he toafa he na’a nau inu pe kae toe fieinua pe koe kei tuku ‘ae u’a ki ‘Isipite. Kainga ‘oku tau ma’u pe kae toe holi pe, pea ‘oku tau mali pe kae toe holi mali pe ke taki nima hangee koe fefine Samelia ni. Ko hano fakangata ‘ae u’a ‘oe mamani fiefinua ni ko ‘etau ‘inasi fakataha moe fefine ni ‘i he vai na’e foakiange ‘e Sisu he ‘aho ni (suggests the availability, accessibility, and abundance of the divine life for believers). Tokaange pe ha vaitupu ha feitu’u pe ‘i mamani ‘oku lolotonga tatala atu ‘e Sisu ia ki he angahala mo ha kakai ‘oku nau fiuinua ki he’ene ma’oni’oni. ‘I he hili ‘ae talanga ni na’e kei hoko pe ‘ae Siu ia koe Siu pea Sentaile ia koe Senitaile ka ‘oku na tuku mai ha koloa ma’a kitautolu ke tau ‘inasi. 1. Kuo ‘inasi ‘ae Fefine Samelia ni he vai ‘oe mo’ui pea ‘i he taimi tatau kuo ‘inasi moe Senitaile he fakamo’ui ‘ae ‘Otua. Pea mei he maama ‘oe fakakaukau ko ia ‘oku ‘i ai ha ngaahi me’a ke tau to’oto’o atu mei he malanga ni 1. Na’a ne faitotonu ke ne talatala tonu kia Sisu ‘ae mo’oni ‘ene mo’ui 2.Na’a ne loto lelei ke ne tali ‘ae fakaafe ki he mo’ui ta’engata 3.Na’a ne vekeveke ke ne ongoongo atu ‘ae mo’oni kuo ne ma’u ke ‘inasi ai hono ngaahi kaunga mo’ui.
Fakama’opo’opo
Si’i kau Kalisitiane koe vai ni ko ia ia ‘ae vai ne tafe mei he vakavaka ‘o Kalaisi he Kolosi ‘i Kalevale koe’uhi pe koe fefine Samelia mo koe mo au. Kainga koe vai ko ia ‘oku ‘ikai toe fiema’u ha kane pe tini ke ‘utu ai ka ‘oku fakafonu pe ia ha loto kuo ne faka’ata’ataa ia ke taloni ai ‘ae ‘Eiki ko Sisu Kalaisi “’E Sisu fakafonu ‘ofa au sila’i ke ‘oua ‘e hu ha me’a kehe keu mate mo mo’ui pe mo’ou ‘ou nofo ai pe ko si’o ta’emele.” Ke tau kau fakataha moe si’i fefine ni he ongoongo atu ia ki hotau ngaahi kaungaa mo’ui ‘ae vai ni mei he’etau to’onga mo’ui ke nau ha’u ‘o ‘utu mo toutou ‘utu pea nofo ma’u he vai ni ‘ia Sisu Kalaisi koe fauniteni ‘oe vai mo’ui Fakatauange ke tau ‘inasi fakataha he feohi’anga fakalaumalie ni he tapuaki ‘oe vai ni ka koe ta’ata’a pe ‘o Sisu, me’a ia teu hiva’aki! me’a ia teu kofu’aki! ‘oka fakamaau ‘a mamani ‘Ee! Koe toki vai, vai mahu’inga lahi vaiola ‘o mamani ta’ata’a pe ‘o Sisu. 'Io kau toe 'ai atu "'Eni 'ae fieinua ha'u kia Sisu koe fauniteni 'oe vai mo'ui".’E Sisu fakafonua ‘ofa au ‘o taki ki he matavai mo’ui keu toutou ‘utu ai mo nofo ma’u peau mataa ‘i ai pe ‘i he tui he ‘afiona….‘Emeni.
“…Malo ‘etau ma’u e uike fo’ou ni pea malo foki mo hono fakahoko atu hotau ngafa ngaue fakataulama ki he mo’ui ta’engata….fakamanatu atu ai pe ‘etau lau folofola/ lotu fakafamili/ lotu lilo pea mo mo’ui ‘aonga foki…’Ofa ke mou ma’u ha uike lelei mo hao foki….”
Kavauhi