'E fefe 'ae utu ta'u ka fai, 'e fefe?

MALANGA SAPATE 14/06/15
 
Ngaahi lesoni: Same 20; 1Samiuela 15:34-16:13; 2 Kolinito 5:6-10;14-17; Ma’ake 4:26-34
 
Kaveinga: “”E fefe ‘ae utu ta’u ka fai, ‘e fefe?”
 
Potu Folofola: Ma’ake 4: 26-27 “”Koe anga ‘eni ‘oe Pule’anga ‘oe ‘Otua ‘oku hangee koe laku tenga ‘e ha tangata ki he kelekele ‘o ne mohe pe mo ‘aa ‘i he po moe ‘aho pea tupu pe ‘ae tenga ‘o ‘alu hake kae mole ke mama’o ha’ane ‘ilo pe ‘oku fefee.
 
Himi: 463/394/427/524/584
 
Talateu
 
 
1. ‘Oku tau anga maheni’aki ‘ae mahina ko Sune ‘ae lanu fakalitusia koe lanu mata. ‘Oku tau lolotonga fononga’ia ‘ae fa’ahi ta’u failau pea koe feitu’u kotoa pe ‘oku ‘i ai ha lanu mata koe faka’ilonga ia ‘oe mo’ui. ‘I he Siasi koe fa’ahi ta’u ‘oe fakatupu fo’ou! Koe fa’ahi ta’u ‘oe tutupu fakalaumalie! Koe ‘uhinga ia hono fili ‘oe lanu mata koe lanu fakalitusia koe’uhii koe toki hili atu ‘eni ‘ae Penitekosi moe fakamanatu ‘oe tolu taha’i ‘Otua. Pea mei he taimi ni ki he faka’osinga ‘o Novema pea koe kamata’anga ia ‘oe fa’ahi ta’u fakalitusia ‘oe Leniti pea te ta toki mamata ai ki he hoko ‘ae lanu mata koe tefito ia ‘oe ngaahi lanu ‘oe ngaahi fa’ahi ta’u fakalitusia koe teuteu ki he hoko mai ‘ae Pilinisi ‘oe melino ki hotau mamani. Pea ‘oku kau kotoa ‘ae kau Kalisitiane hono katoanga’i hangee koe Kilimasi, Pekia moe Toetu’u pe Penitekosi. Koe fa’ahi ta’u ‘oku fononga loloa ai ‘ae Kalisitiane he tutupu mo fakautuutu ‘i he tui ki he kau Akonga pea moe mo’ui ‘ae Siasi foki.
 
 
 
2. Koe talanoa ‘oe Pule’anga ‘oe ‘Otua hangee ko ia kuo hiki tohi ‘e Ma’ake ‘oku ne tatala ‘ae founga ‘oe tutupu fakalaumalie ko ha fa’ahinga ngaue na’e ‘ikai taumu’a ia ke tu’u ia ha taimi ka ‘oku natula ia ke hokohoko ‘aho pe ‘ene ngaue kae ‘oleva kuo matu’otu’a fe’unga ke ma’u ‘ae taau ‘oe utu ta’u fakalaumalie. Kia Ma’ake ‘e matangofua ha’atau fakatokanga’i ‘ae fakakaukau ni mei he kamata’anga ‘o ha tupu ‘o ha tenga’i ‘akau ‘a ia ko hono tomu’a too. Ki ha tangata fa’a neongo ‘oku ‘ikai ha’ane ‘ilo ‘e taha ki he taimi moe founga ‘oku tupu ai ‘ae tenga’i ‘akau pea ‘oku tatau ai pe pe ‘oku ne tauhi ia pe ‘ikai ka ‘oku ‘ikai ko ha ‘uhinga ia ke ne ta’ofi ai ‘ae tenga’i ‘akau mei he’ene pau ke tupu.
 
 
Koe me’a tatau foki mo ia ‘ae hoko mai ‘ae Pule’anga ‘oe ‘Otua kuopau ke kamata ia ‘i hono tomu’a too ‘ae tenga’i ‘akau ‘i ha mo’ui pea ‘e toki hoko mai leva ‘ae Pule’anga ‘oe ‘Otua ki he mo’ui ko ia. Kia Ma’ake neongo na’e hangee kuo mata ngata’a ‘ae ngaue ni ki he’ene kauako ka na’e talaange ‘e Sisu ‘oua te mou fu’u loto mo’ua pe ‘e tupu fakafefe ‘ae Pule’anga ‘oe ‘Otua. Koe ngaue lahi taha koe ngaue pe ia ‘e fai ‘e he ‘Otua ko ho’o mou ngaue pe koe hoko atu hono too mo tauhi ‘ae tenga’i ‘akau kuo too. He na’e ‘osi hoko mai ‘a Sisu ki mamani ‘o too ‘ae tanga’i ‘akau mo’ui pe Pule’anga ‘oe ‘Otua pea ‘oku toki ‘ae ‘Otua leva ke fakahoko ‘ae taimi ‘oe utu ta’u hangee ko ia ‘oku tokanga ki ai ‘etau veesi malanga. Koe anga ‘eni ‘oe Pule’anga ‘oe ‘Otua‘oku hangee koe laku tenga ‘e ha tangata ki he kelekele ‘o ne mohe pe mo ‘aa ‘i he po moe ‘aho pea tupu pe ‘ae tenga ‘o ‘alu hake kae mole ke mama’o ha’ane ‘ilo pe ‘oku fefee.
 
 
4. Koe ngaahi Kosipeli ‘oku fa’a ngaue’aki ki he fa’ahi ta’u ni ‘oku fekau’aki tonu ia moe ngaahi fakahinohino ‘a Sisu ‘o fekau’aki moe founga ‘oe mo’ui ‘ae kauako moe mo’ui ‘ae kau Kalisitiane felave’i moe Pule’anga ‘oe ‘Otua. Koe talanoa ‘ae Kosipeli he ‘aho ni ‘oku talanoa fakatata ai ‘a Sisu ‘o fekau’aki moe “tupu” ‘i he fakakaukau ‘oe tutupu ‘ae tenga’i musita. Pea ‘i he maama ko ia ‘oku meimei ‘oku fakatefito kotoa ai ‘ene ngaahi faiako he ‘oku fu’u fenapasi lelei ia moe fa’ahinga fakalakalaka moe tutupu ‘ae mo’ui fakakalisitiane ke ne ma’u ‘ae taau ki he mo’ui ‘oe Pule’anga ‘oe ‘Otua. Kainga ‘oku tau tui tatau mo kaunga fakamo’oni ki he tupu ‘a ha tenga’i ‘akau ‘o hoko ko ha fu’u ‘akau pea ‘i he taimi tatau ‘oku mole ke mama’o ha’atau ‘ilo pe sio ki he taimi ‘oku hoko ai ‘ae tutupu ko ia. Pea ‘i he ‘uhinga ko ia ‘oku fai ai ‘e Sisu ‘ae talanoa fakataataa ni ke tau mamata ki he fa’ahinga misiteli taumama’o moe mafai ‘oe tutupu ‘ae tenga’i ‘akau.
 
5. Koe fakakaukau tatau mo ia foki na’e fai’aki ‘e Sisu ‘ae talanoa fakatata ni ‘ae founga ‘oe hoko mai ko ia ‘ae Pule’anga ‘oe ‘Otua. ‘Oku tau malanga’i ‘ae Kosipeli ko ‘etau to ia ‘ae tenga’i ‘akau ki hotau ngaahi loto. ‘Oku tau fai pe ‘ae malanga kae taumaia ‘oku tau malava ke tau ‘ilo pe kohai ‘oku ne tali mo ta’etali he kau fanongo. ‘Oku pehee foki moe ‘ikai te tau ‘ilo’i ‘ae ngaue mai ‘ae Laumalie Ma’oni’oni ki he kakai ko ia neongo ‘oku tau tui ki ai. Neongo pe kainga ‘oku ‘ikai te tau malava ke mamata ki he taimi ‘oku ngaue mai ‘ae Laumalie Ma’oni’oni ki he mo’ui ‘ae kakai ko ia ka ‘oku fiema’u pe ia ke tau tui mo falala kakato ‘oku ne ngaue mai.
Koe poini ‘oku feinga ‘a Sisu ke fakamatala’i heni koe mafai lahi taha ki hono fakatupu ha ngoue’anga ‘oku ‘osi fa’o kotoa pe ia he fo’i tenga’i ‘akau pe ko ia. Koe tangata tutu’i tenga’i ‘akau ‘oku ‘ikai ha’ane toe me’a ia ‘a’ana ‘e fai ki hono fakatupu ha hu’u ‘akau mei he tenga’i ‘akau he ‘oku fai kotoa pe ia ‘e he ki’i tenga’i ‘akau ko ia. ‘I he lotu ‘ae ‘Eiki ‘oku ‘i ai ‘ae kupu’i lotu ni “Ke hoko mai ho Pule’anga!” “Thy kingdom come.” Koeha hono ‘uhinga ia? Kainga kuopau pe ke hoko mai ‘ae Pule’anga ia ‘oe ‘Otua ‘i hono taimi pe ia ‘o ‘ona ‘o ‘ikai makatu’unga ia ‘i ha’atau lotu ki ai. Ka koe ‘uhinga ‘oe pehee ‘e Sisu “Ke hoko mai ho’o Pule’anga” he ko ‘ene faka’amu ia ke hoko mai ‘ae Pule’anga ko ia kiate kitautolu foki.
 
6. ‘Oku tau fa’a fanongo foki ‘i he lea “‘Oku tupu ‘ae Siasi!” ‘Oku fiema’u ‘e he fakahoha’a ni ke tau tomu’a fakama’ala’ala ‘ae fakakaukau ni. ‘Oku fa’a taku koe ngaahi potu ngoue ‘oku tau tauhi ko ‘etau ngaahi potu ngoue/ Siasi. ‘Ikai! Mole ke mama’o. ‘Oku ‘ikai ko ha’atau potu ngoue/ Siasi! Koe ngoue/ Siasi ia ‘ae ‘Otua! Koe ngaue fakataha moe tutupu ‘ae ngoue pea mo ‘ene lanu ma’ui’ui koe me’a kotoa mo ia ‘ae ‘Otua. Koe ‘Otua pe ia na’a ne too pea koe toe ‘Otua ai pe ia ‘oku ne fakafua mo tupu. ‘Oku ‘ikai ko ‘ene tupu na’e makatu’unga mei ha’atau ngaue ‘ikai! Na’e makatu’unga pe ia mei he fakatupu me’a ‘ae ‘Otua.
 
7. ‘Oku tau fa’a ma’u hala ‘i he lea ni ko ‘ene tupu tokua ‘a ha siasi na’e makatu’unga ia mei hano fua’aki ha ngaahi ngaue kuo lava. Taimi lahi ‘oku tau fa’a to’oa he anga fai ‘o ha taki ‘i he’ene fakafotunga poto ‘i he lea moe ngaue. Taimi ‘e taha tokua koe lahiange ‘ae misinale koe faka’ilonga ia ‘oku mo’ui ‘ae siasi. Taimi ‘e taha ‘oku tau fai ha ngaahi ngaue ke ne tohoaki’i mai’aki ha tokanga ‘ae kakai ki he ngaahi fakahinohino ‘ae Tohitapu. ‘Oku mole ke mama’o hano fakata’e’aonga’i ia ‘e he fakahoha’a ni ‘ae ngaahi me’a ni he koe taha ia ‘oe ngaahi founga ki hono fakaviviku pea mo hono uhu’i ‘oe mo’ui Fakasisu Kalaisi. Ka ‘oku tui ‘ae fakahoha’a ni koe me’a pe ‘e taha ke ‘oua na’a ngalo ke ‘oua na’a ui ia koe “Siasi ia.” This is not God’s garden you’re growing, but a man-made imitation that’s filled with plastic artificial flowers. .. “‘Oku tau teu ‘ae ngoue pea to ‘ae pulopula, ka ‘oku fakaviviku he nima he ‘Otua. Ka ‘uha pe matangi, momoko pe mafana, koe ‘omi pe mei Langi, ke tupu ai ‘ae tenga. ‘Oku to mei Langi ‘ae me’a lelei kotoa pea fakafeta’i, tau fakafeta’i he’ene ‘ofa.” (Himi 524:1).
 
9. Koe ngaue’anga ‘ae ‘Otua ‘oku toki mo’ui pe ia ‘i he’ene “Folofola mo’ui.” ‘I he maama ko ia ‘oku matu’aki mahu’inga ‘aupito ia ke tau malanga’i totonu ‘ae Folofola kapau ko ia pe ‘ae me’a ‘oku lanu mata ma’ui’ui ai ‘ene ngoue’anga ka koe Siasi. Tau tukuange ‘ae ‘ae founga liliu mo’ui ‘ae ‘Otua ke ne fakatupu’aki hono Siasi ‘i he tokosi’i moe tokolahi ‘i he vaivai moe malohi. ‘Oku ‘ikai koemanakoa moe mamaluange ‘etau founga tauhi mo hono fakalele ‘oe Lotu ‘ae me’afua taau taha ke ne fakamatala ‘ae “tupu” moe “mole!” He ‘oku malava pe ia ke mo’ui fakafalesi ‘ae kakai ‘oe siasi ‘o nau fakafotunga ‘o matamata ko ha kakai lotu mo’oni kae hili ko ia koe to’onga mo’ui ‘oku fu’u faka’otua mate ‘aupito. ‘Oua te tau fakamamafa he’etau ngaahi tuku fakaholo moe ngaahi papa fakahinohino fakatokateline. Ka tau nofo’i hifo hono malanga’i mo mo’ui’aki ‘ae Folofola kuo ‘osi fakamanava’i he koe me’akai ia ‘ae Laumalie koe ‘oho fononga ki he Pule’anga ‘oe ‘Otua “‘Oku tau fa’a malanga ‘aki ‘ae Folofola ka ‘oku faka’aonga he ivi ‘o Sihova, ‘oku tangaki loto he Laumalie ia, ‘o fakatupu poto mo fakamonu’ia….” (524:3)
10. Kainga ‘oku ‘ae ‘Otua pe ia ke ne ‘omi ha mo’ui mei he kelekele ke ne toki fakafua ‘ene ngoue’anga ‘i he’ene taimi pe mo ‘ene founga pe. Ko ia ai tau ‘oange ha faingamalie ‘ae Folofola mo’ui ‘ae ‘Otua ke ne tataki mo fakahinohino kitautolu ki he founga totonu ‘oku mo’ui ai ‘ene ngaue. Koe Folofola ko ia ‘oku ne fakatupu fo’ou ‘etau mo’ui pea ki he Siasi foki ‘o fou ‘i he ngaahi fakalakalaka faka’aho ‘aki ‘ae ‘aukai, lotu lilo mo fa’a fakakaukau loto ki he Folofola ‘ae ‘Otua ‘o fakatatau ki hono ivi ngaue mai. Kuopau pe kainga he’ikai tu’u ma’u ‘etau lalaka ko ia he mahalo ‘e ‘i ai e ‘aho ‘e sitoo hake pea sitoo hifo pe momoko mo mafana. Kae fakafeta’i ‘oku ‘ikai natula pehee ‘ae ‘Ofa ‘ae ‘Otua ki he’ene fakamolemole he ‘oku keitu’u ma’u pe ‘ae tu’unga pea ‘oku ne kei puke ma’u pe mo ‘ene palomesi. Koe Kosipeli koe “Lea pe ia ‘oe Fakamolemole.” Koe’uhinga ia kainga ‘oku tau fiema’u faka’aho ai moe taimi kotoa pe ‘ae Folofola mo’ui koe’uhii pe ke ne fakakainga’i ‘etau ngaahi mo’ui mo’ulaloa ni ke alaanga moe mo’ui he Pule’anga ‘oe ‘Otua.
 
11. Kainga koe me’a tatau mo ‘eni ia ‘oku hoko ki he Siasi. ‘Oku tau feinga he ngaahi founga kehekehe ke fakalakalaka mo filio’i ki he founga ‘e malava ai ke tupu ai. Taimi ‘e taha kuo tau launga pea tau fetuhu’aki mo tukuaki’i kohai na’e tupunga ai ‘ae ‘apulu ‘ae ngaue ‘ae Siasi pea holo mo tokosi’i ‘ae tohi kakai? Kainga koe ‘aho ni ‘oku toe fakamanatu mai ‘e Sisu ‘oua ‘e fetuhu’aki mo felaunga’aki he ‘oku ‘ikai ko ha’atau Siasi koe Siasi ia ‘oe ‘Otua. Koe Pule’anga ia ‘oe ‘Otua kuopau ke “tupu” ia he na’e ‘osi fa’u pe ia ke pehee. Koe Siasi ‘oku ‘ikai ko ha organisation pe kautaha ka koe organismhe ‘oku mo’ui pe ia ‘iate ia. Ko ‘etau kaunga ki he Pule’anga ko ia ‘oku fou ia he’etau malanga’i totonu ‘ene Folofola pea mo hono fakahoko totonu ‘ae ongo Sakalameniti tapu ‘oe “Papitaiso moe ‘Ohomohe ‘ae ‘Eiki.” Ko ‘eni ia ‘ae ngaahi tenga’i ‘akau ‘oe Kosipeli fakamo’ui ‘ae ‘Eiki. Kainga koe ngaahi tenga’i ‘akau ‘eni ‘oku uki kitautolu ke tau oo ‘o tufaki hangee ko ia ‘oku lea ki ai Matiu 28:19-20 “Ko ia ke mou oo ‘o ngaohi kakai kotoa pe ko ‘eku kau ako ‘i he papitaiso kinautolu ‘i he huafa ‘oe Tamai moe ‘Alo moe Laumalie Ma’oni’oni: Mo ako’i kinautolu ke tauhi ‘ae ngaahi me’a kotoa pe kuo u tu’utu’uni atu…Pea ko ‘eni ‘oku ou ‘iate kimoutolu ‘e au ‘i he ngaahi ‘aho kotoa pe ‘o a’u ki he ngata’anga ‘o mamani.”
 
12. Koe tupu ‘ae tenga’i ‘akau ko ia koe me’a ‘ata’ataa pe ia ‘ae ‘Otua he kuo ne ‘osi fa’o kotoa, kotoa pe ia ‘i he tenga’i ‘akau ko ia ‘ae “mo’ui,” “tupu” pea mo hono “fua.” ‘Oku fakatupu ia ‘e he kelekele ‘iate ia pe ‘o fuofua fakatupu ‘ae sino, hoko moe moto, hoko moe fo’i koane. Pea ‘i he’ene motu’u ‘ae fua pea toki hanga ‘e he tangata ‘o ‘ai ‘ae hele tu’usi he kuo hoko ‘ae utu ta’u.” Koe tupu ko ia ‘oku kamata ia mei he ma’ulalo taha ‘i he ‘ai’anga kai ‘oe manu ki he Kolosi pea Toetu’u ‘o Ha’ele hake ki he Langi ‘o ‘afio he nima to’o mata’u ‘oe Tamai. ‘Oku kamata ia mei ki’i tokosi’i ki ha siasi ‘e toki hoko ‘o kaukaua. Koe ki’i tenga’i ‘akau na’e fakatale’i mo manukia ‘e mamani ka na’a ne hoko koe kakato’anga ia ‘o ha mo’ui. ‘Io ‘oku hangee ‘ae Pule’anga ‘oe ‘Otua ko ha fo’i tenga’i musita ‘a ia ki hono tutuu’i ki he kelekele ‘oku si’iange ia ‘i he tenga kotoa pe ‘oku to, ‘oku ne ‘alu hake ‘o hoko koe lahi ‘oe fa’ahinga mohuku kai. Kainga koe fekau ia mei he kamata’anga ‘oe Mahina ko Sune ke tau lanu mata pea mo matu’aki fakapapau’i koe tenga lelei pe ia na’a tau to koe’uhi ke tau kau he utu ta’u koe fakamaau ‘ae ‘Otua ‘oku tu’unuku mai….’Emeni!